Kronologjia e Shqipërisë

Kronologjia e Shqipërisë

-.  1000 p.k.

     Ilirët, pasardhësit e popullit të lashtë Indo-Evropian.

    u vendosën në pjesën veriore të Gadishullit Ballkanik.

358 p.k.

     Ilirët u mundën nga Filipi i dytë i Maqedonisë.

312 p.k.

     Mbreti Glauk i Ilirisë dëboi grekët nga Durrësi.

229 p.k. dhe 219 B.C.

Ushtarët romakë pushtuan vendbanimet Iliriane në luginën e lumit Neretva.

165 p.k.

     Forcat romake kapën mbretin ilir Genti në Shkodër.

Kronologjia e Shqiperisë

SHEKULLI I PARE

     Krishtërimi vjen në trojet e populluara ilire.

9

    Romakët, nën udhëheqjen e perandor Tiberius, nënshtruan Ilirët

dhe ndanë Shqipërinë e ditëve të sotme midis Dalmacisë, Epirit, dhe Maqedonisë.

395

     Divizioni i perandorisë romake në pjesën lindore dhe perëndimore

bën qe Shqipëria nga ana administrative te jetë nën sundimin e perandorisë lindore por nga ana klerikale nën sundimin e Romës.

Kronologjia e Shqiperise 

SHEKULLI I KATËRT – SHEKULLI I SHTATË

Gotët, Hunët, Avarët, Serbët, Kroatët, dhe Bullgarët njëri pas tjetrit pushtuan trojet ilire në Shqipërinë e ditëve të sotme.

732

Ilirët u nënshtruan patriarkut të Kostandinopojës nga perandori bizantin Leo Isauriani.

1054

Krishterimi ndahet në kishën katolike dhe ortodokse, duke lënë të krishterët e Shqipërisë së jugut nën sundimin e patriarkut ekumenik të Kostandinopojës dhe ata të veriut nën sundimin e papës në Romë.

1081

Shqipëria dhe shqiptarët referohen për herë të parë në dokumente historike nga perandor bizantin.

Kronologjia e Shqipërisë

SHEKULLI I DYMBËDHJETË

     Serbët pushtojnë pjesë veriore dhe lindore të Shqipërisë.

1204

Venecia kontrollon pjesën më të madhe te Shqipërisë, por bizantinët rimarrin kontrollin e pjesës jugore dhe krijojnë 

     Despotatin e Epirit.

1272

Forcat e mbretit të Napolit pushtojnë Durrësin dhe krijojnë një mbretëri Shqiptare.

1385

Sundimtari shqiptar i Durrësit fton forcat otomane të ndërhynë kundër një rivali; më pas, Klanet shqiptare paguajnë haraçe dhe betohen besnikëri ndaj otomanëve.

1389

Në Poljanë të Kosovës, shqiptarët u bashkuan me ushtrinë ballkanike të udhëhequr nga serbët, por u shtypën nga forcat otomane;

     rezistencë e koordinuar ndaj Otomanëve, avancimi drejt perëndimit avullon.

1403

Lindi Gjergj Kastrioti, më vonë bëhet heroi kombëtar i shqiptarëve i njohur si Skënderbeu.

1443

Pasi humbi një betejë afër Nis, Skënderbeu çlirohet nga perandoria otomane, rikthehet ne besimin katolik, dhe fillon luftën e shenjtë kundër otomanëve.

1444

Skënderbeu u shpall udhëheqësi i rezistencës shqiptare.

1449

Shqiptarët, në udhëheqjen e Skënderbeut, shpartalluan forcat otomane të sulltan Muratit të dytë.

1468

     Skënderbeu vdes.

1478

Kruja bie në duart e otomanëve turq; Shkodra bie një vit më vonë. Më pas shumë shqiptarë emigrojnë në Italinë jugore, Greqi, Egjipt dhe gjetiu; shqiptarët më pas janë detyruar të kthehen në fenë islame

Kronologjia e Shqipërisë

SHEKULLI TË SHTATËMBËDHJETË – SHEKULLI I TETËMBËDHJETË

Disa prej shqiptarëve të kthyer në islam siguruan karrierë në qeveri dhe në shërbimet ushtarake të perandorisë otomane.

     Rreth dy të tretat e shqiptarëve u kthyen në islam.

1785

Kara Mahmud Bushati, udhëheqës i klanit shqiptar me qendër në Shkodër, sulmon territorin e Malit të Zi; më pas u emërua kryetari i  Shkodrës nga autoritetet otomane.

Kronologjia e Shqipërisë

SHEKULLI I NËNTËMBËDHJETË 

1822

Udhëheqësi shqiptar Ali Pasha Tepelena u vra nga agjentë otomanë për shpalljen e një shteti autonom.

1830

1000 udhëheqës shqiptarë u ftuan të takohen me  një gjeneral otoman i cili vrau gjysmën e tyre.

1835

Porta e lartë otomane ndan trojet e populluara nga shqiptarët në vilajetet e Janinës dhe të Rumelisë me administratorë turq.

1861

Shkolla e parë e njohur që përdorte gjuhën shqipe në kohët moderne hapet në Shkodër.

1877-78

Goditja ruse ndaj perandorisë otomane i dobëson seriozisht turqit, si pasojë zonat e populluara nga shqiptarët fuqizohen.

1878

     Traktati i Shën Stefanit, i firmosur pas luftës turko-ruse,

i jepte trojet e populluara nga shqiptarët Bullgarisë, Malit të zi, dhe Serbisë; por Austro-Hungaria dhe Britania bllokuan zbatimin e traktatit. Liderët shqiptarë u takuan në Prizren dhe formuan Lidhjen e Prizrenit, fillimisht Lidhja përkrahte një Shqipëri të bashkuar nën

pushtetin otoman. Gjatë Kongresit të Berlinit, Fuqitë e Mëdha përmbytën Traktatin e Shën Stefanit dhe ndanë vendet shqiptare midis mjaft shteteve. Lidhja e Prizrenit filloi të organizohet dhe t’ju rezistojnë masave të Traktatit të Berlinit që dëmtonin shqiptarët.

1879

Shoqata për botimin e shkrimeve shqiptare, të krijuara nga katolikë, mysylmanë, dhe ortodoksë shqiptarë, u themeluan në Stamboll.

1881

Forcat otomane shtypën rezistencën e luftëtarëve shqiptarë në Prizren. Liderat e Lidhjes së Prizrenit dhe familjet e tyre u arrestuan dhe u dëbuan.

1897

Autoritetet otomane shpërndanë riorganizimin e Lidhjes së Prizrenit, ekzekutuan liderin e saj, dhe ndaluan librat në gjuhën shqipe.

Kronologjia e Shqipërisë

SHEKULLI I NJËZETË

1906

Shqiptarët filluan të hynë në Komitetin e Bashkimit dhe Progresit (Young Turks), e formuar në Stamboll, duke shpresuar të fitojnë autonomi për kombin e tyre brenda perandorisë otomane.

1908

Intelektualët shqiptarë u takuan ne Bitola dhe zgjodhën alfabetin latin si shkrim standard dhe jo atë arabik apo cirilik.

1912 Maj

     Shqiptarët u ngritën autoriteteve otomane dhe pushtuan Skopjen.

 Tetor

Lufta e parë Ballkanike fillon, dhe liderët shqiptarë  konfirmuan Shqipërinë si shtet i pavarur.

 Nëntor

Delegatë myslimanë dhe të krishterë në Vlorë deklaruan pavarësinë e Shqipërisë dhe ngritën një qeveri provizore.

 Dhjetor

Konferencë ambasadoriale hapet në Londër dhe diskuton fatin e Shqipërisë.

1913 Maj

Traktati i Londrës i jep fund luftës së parë ballkanike. Lufta e dytë ballkanike fillon.

 Gusht

Traktati i Bukureshtit i jep fund luftës së dytë ballkanike. Fuqitë e mëdha njohin një shtet shqiptar të pavarur të drejtuar nga një monarki kushtetore.

1914 Mars

Princ Wilhelm, kapiten i ushtrisë Gjermane, i emëruar si kryetari i shtetit të ri shqiptar nga Komisioni i Kontrollit Ndërkombëtar, mbërrin në Shqipëri.

 Shtator

Shteti i ri shqiptar bie i pasuar nga fillimi i Luftës së parë Botërore; Princ Wilhelm i zhveshur nga autoriteti dhe largohet nga Shqipëria.

1918 Nëntor

Lufta e Parë Botërore mbaron, ushtrinë italiane ka pushtuar pjesën më të madhe të Shqipërisë dhe të Serbisë, forcat greke dhe franceze kishin pushuar jugun e Shqipërisë. Fuqitë italiane dhe jugosllave filluan të luftojnë se kush do sundojë shqiptarët.

 Dhjetor

Liderët shqiptarë u takuan në Durrës të diskutojnë prezantimin e interesave të Shqipërisë në Konferencën e Paqes së Parisit.

1919 Janar

Serbët sulmojnë qytetet e banuara të Shqipërisë. Shqiptarët fillojnë luftën partizane.

 Qershor

Shqiptaria nuk pranon paraqitjen zyrtare në Konferencën e Paqes së Parisit; Negociatorët britanikë, francezë, dhe grekë më vonë vendosën të ndajnë Shqipërinë midis Greqisë, Italisë, dhe  Jugosllavisë.

1920 Janar

Takimi i liderëve shqiptarë në Lushnjë hedh poshtë copëtimin e Shqipërisë nga Traktati i Parisit, paralajmërojnë se shqiptarët do marrin armët në mbrojtje të territorit të tyre, dhe do krijojnë parlament dhe do krijojnë parlament bikameral.

 Shkurt

     Qeveria shqiptare zhvendoset ne Tiranë, e cila bëhet kryeqytet.

 Shtator

Shqipëria detyron Italinë të tërheqë trupat e saj dhe të braktisë pretendimet territoriale ndaj saj.

 Dhjetor

     Shqipëria pranohet nga Kombet e Bashkuara si shtet sovran dhe i pavarur.

1921 Nëntor

Trupat jugosllave pushtuan territore shqiptare që nuk kishin pushtuar më parë; Komisioni i Kombeve të Bashkuara detyroi tërheqjen jugosllave dhe rikonfirmoi kufijtë e Shqipërisë më 1913.

 Dhjetor

Partia Popullore, me Xhafer Ypin në krye, formon qeveri me Ahmed Zogun (i cili më pas do të bëhet mbreti Zog) si ministër i punëve të brendshme.

1922 Gusht

Patriarkana ekumenike e Stambollit njeh Kishën Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë.

 Shtator

     Zogu pretendon postin e kryeministrit;

     Opozita për të bëhet e vështirë.

1923

     Myslimanët shqiptarë presin lidhjet e fundit me Stambollin dhe

     betohen besnikëri shtetit amtar.

1924 Mars

     Partia e Zogut fiton zgjedhjet për Kuvendin Popullor, por Zogu

     zbret pas një skandali financiar dhe një tentativë vrasjeje.

 Korrik

     Një kryengritje fshatare fiton kontrollin e Tiranës; Fan S.

     Noli bëhet kryeministër; Zogu largohet për në Jugosllavi.

 Dhjetor

     Zogu, kthehet me ushtri jugosllave, ngrihet në fuqi dhe fillon të

     kontrollojë demokracinë parlamentare; Noli largohet për në Itali.

1925 Maj

     Musolini fillon depërtimin në jetën publike dhe ekonomike të Shqipërisë

1926 Nëntor

Italia dhe Shqipëria firmosën Traktatin e Parë të Tiranës, e cila garantonte pozitën politike të Zogut dhe kufijtë e Shqipërisë.

1928 Gusht

Zogu i bën presion parlamentit të shpërbëhet; një kuvend kushtetues deklaron Shqipërinë mbretëri dhe Zogu bëhet Zogu i Parë, "Mbreti i Shqiptarëve."

1931

Zogu, ngrihet ndaj italianëve dhe refuzon të ripërtërijë Traktatin e Parë të Tiranës; Italianët vazhdojnë presionin politik dhe ekonomik.

1934

Shqipëria firmosi marrëveshje tregtare me Greqinë dhe Jugosllavinë, Italia pezullon mbështetjen ekonomike, pastaj tenton të kërcënojë Shqipërinë.

1935

Musolini dhuron 3,000,000 franga ari Shqipërisë; ndihma të tjera ekonomike pasojnë.

1939 Mars

     Musolini i dërgon ultimatum Shqipërisë.

 Prill

Trupat e Musolinit invaduan dhe pushtuan Shqipërinë; Parlamenti Shqiptar voton që Shqipëria të shkrihet me Italinë; Zog largohet për në Greqi; Mbreti i Italisë Viktor Emanuel i tretë merr kurorën shqiptare.

1940 Tetor

     Ushtria italiane sulmon Greqinë përmes Shqipërisë.

1941 Prill

Gjermania me ndihmën e Italisë dhe të aleatëve të tjerë mundin Greqinë dhe Italinë.

 Tetor

Josif Broz Tito, lideri jugosllav komunist, udhëheq organizimin e komunistëve shqiptarë.

 Nëntor

     Partia Komuniste Shqiptare themelohet; Enver Hoxha bëhet sekretari i parë.

1942 Shtator

     Partia Komuniste organizon Lëvizjen Nacional Çlirimtare,

     një organizatë popullore me rezistencë frontale.

 Tetor

     Grupe jo-komuniste nacionaliste formohen t’i rezistojnë pushtimit italian.

1943 Gusht

Italia dorëzohet te forcat e aleatëve; Rezistenca e luftëtarëve shqiptarë pushtoi pesë divizione italiane.

 Shtator

     Forcat gjermane invadojnë dhe pushtojnë Shqipërinë.

1944 Janar

Partizanët komunistët të pajisur me armatime angleze, kontrollojnë jugun e Shqipërisë.

 Maj

     Komunistët mblidhen organizojnë qeverinë shqiptare; Hoxha

bëhet kryetari ekzekutiv i komitetit dhe komandanti suprem i Ushtrisë Nacional Çlirimtare.

 Korrik

     Forcat komuniste hyjnë në Shqipërinë e mesme dhe veriore.

 Tetor

     Komunistët ngritën një qeveri provizore me  Hoxhën si kryeministër.

 Nëntor

     Gjermanët tërhiqen nga Tirana, komunistët hyjnë në kryeqytet.

 Dhjetor

Qeveria provizore komuniste miraton ligje duke lejuar rregullimin e shtetit, iniciativat tregtare, tregtinë e huaj dhe vendase.

1945 Janar

     Qeveria provizore komuniste bie dakord ti japë Kosovë

Jugosllavisë si një krahinë autonome; gjyqet filluan të dënonin qindra "kriminelë lufte" dhe "armiq të popullit" me vdekje ose me burgim. Regjimi komunist filloi të shtetëzojë industrinë, transportin, pyjet, kullotat.

 Prill

     Jugosllavia njeh qeverinë komuniste të Shqipërisë.

 Gusht

Filluan reforma të përgjithshme agrikulturave; pothuajse gjysma e tokës së lërueshme përfundimisht ju shpërnda fshatarëve; mjaft pronësi të kishave u shtetëzuan. Asistenca e Kombeve të Bashkuara dhe Administrim Rehabilitim fillon të dërgojë ndihma në Shqipëri.

 Nëntor

Bashkimi Sovjetik njeh qeverinë provizore; Britania dhe Shtetet e Bashkuara bëjnë njohje të plotë diplomatike.

 Dhjetor

Në zgjedhjet për Kuvendin Popullor vetëm kandidatët e frontit demokratik janë në fletët e votimit.

1946 Janar

     Kuvendi Popullor shpall Shqipërinë "Republikë Popullore";

Më pas bëhen spastrime e jo-komunistëve nga pozita me pushtet në fillimet qeveritare.

 Pranverë

     Kuvendi Popullor miraton kushtetutën e re, Hoxha bëhet

     kryeministër, ministër i punëve të jashtme, ministër i mbrojtjes, dhe

     komandant i përgjithshëm; Filloi planifikimi me stil sovjetik i centralizuar.

 Korrik

     Traktati i miqësisë dhe i bashkëpunimit me Jugosllavinë firmoset;

     Këshilltarë jugosllavë dhe drithëra dërgohen në Shqipëri.

 Tetor

Anije ushtarake britanike godet në mina në bregdetin shqiptar; Kombet e Bashkuara dhe Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë më pas dënojnë Shqipërinë.

 Nëntor

Shqipëria pret marrëdhëniet diplomatike me Shtetet e Bashkuara mbasi tërhoqi përfaqësuesit diplomatikë

1947 Prill

Komisioni i Planifikimit Ekonomik hartoi planin e parë ekonomik që përforconte objektivët prodhimtare për shfrytëzimin e minierave,

     industrinë përpunuese dhe ndërmarrjet bujqësore.

 Maj

     Komisioni i BE-së konkludoi se Shqipëria bashkë me Bullgarinë

     dhe Jugosllavinë, ndihmonin partizanët komunistë në Greqi;

     Liderët jugosllavë komunistët  ju bënë sulm verbal komunistëve

anti-jugosllavë Shqiptarë, duke përfshirë dhe Hoxhën; grupi i veçuar pro-jugosllav fillon të fitojë fuqi.

 Korrik

     Shqipëria refuzon pjesëmarrjen në Planin Marshall të Shteteve të Bashkuara.

1948 Shkurt-Mars

     Partia Komuniste Shqiptare votoi të shkrijnë ushtrinë dhe ekonominë me

     Jugosllavinë.

 Korrik

     Cominform përjashton Jugosllavinë; Liderët shqiptarë fillojnë fushatë propagandistike anti-jugosllave, prenë lidhjet ekonomike, dhe detyruan këshilltarët jugosllavë të largohen; Stalini bëhet hero kombëtar.

 Shtator

     Hoxha fillon të spastrojë anëtarë të lartë të partisë të akuzuar për

"Titizëm"; traktati i miqësisë me Jugosllavinë u shfuqizua nga Shqipëria; Bashkimi Sovjetik fillon t i japë ndihmë ekonomike Shqipërisë dhe këshilltarët rusë zëvendësuan jugosllavët e përzënë.

 Nëntor

Kongresi i Parë i Partisë ndryshon emrin nga Partia Komuniste në Partia e Punës.

1949 Janar

     Regjimi boton Dekret për Komunitetet Fetare.

 Shkurt

     Shqipëria bëhet pjesëtare e Këshilli i Asistencës Ekonomike Reciproke; gjithë tregtia e jashtme përcillet në shtetet anëtare.

 Dhjetor

     Spastrohen komunistë pro-Tito.

1950

     Britania dhe Shtetet e Bashkuara filluan të fusin trupa shqiptare antikomuniste në Shqipëri; të gjitha janë të pasuksesshme.

 Korrik

     Një kushtetutë e re miratohet nga Kuvendi Popullor. Hoxha

     bëhet ministër i mbrojtjes dhe ministër i punëve të jashtme.

Kronologjia e Shqipërisë

Gjysma e dytë e shekullit të njëzetë 1950 - 1993

1951 Shkurt

     Shqipëria dhe Bashkimi Sovjetik firmosin marrëveshje të dyanshme për ndihmë ekonomike.

1954 Korrik

     Hoxha heq dorë nga posti i kryeministrit dhe lë Mehmet Shehun,

     por mban fuqinë kryesore si kryetar partie.

1955 Maj

     Shqipëria bëhet anëtar themelues i Paktit të Varshavës.

1956 Shkurt

     Pas "fjalimit sekret"  të Nikita Hrushov, dalin në pah krimet e Stalinit,

Hoxha e mbron Stalinin; marrëdhëniet e ngushta me Bashkimin Sovjetik tensionohen.

1959

     Sasi të mëdha ndihme ekonomike nga Bashkimi Sovjetik, shtete të Evropës Lindore, dhe Kina dërgohen në Shqipëri.

 Maj

     Hrushovi viziton Shqipërinë.

1960 Qershor

     Shqipëria mban anën e Kinës në konfliktin ideologjik midis Kinës dhe Rusisë;

     si pasojë ndihma ekonomike sovjetike për Shqipërinë pakësohet

     dhe ndihma kineze shtohet.

 Nëntor

Hoxha qëndron i patundur kundër Hrushovit dhe mbështet Kinën gjatë një konference ndërkombëtare komuniste në Moskë.

1961 Shkurt

Hoxha mban një fjalim bombastik kundër Bashkimit Sovjetik dhe Jugosllavisë në Kongresin e Katërt të Partisë.

 Dhjetor

Bashkimi Sovjetik pret marrëdhëniet diplomatike ; shtetet e tjera të Evropës Lindore i ulin rreptësisht kontaktet por nuk i presin marrëdhëniet; Shqipëria i drejtohet Kinës për ndihmë.

1962

Regjimi shqiptar paraqet programin e shtrëngimit të rripit në përpjekje të balancojë tërheqjen e ndihmës ekonomike nga Rusia; Kina është e paaftë të dërgojë ndihma të mjaftueshme; Shqipëria bëhet zëdhënësi i Kinës në Bashkimin Evropian.

1964

Hoxha përshëndet heqjen e Hrushovit si udhëheqës i Bashkimit Sovjetik; përmirësimi i marrëdhënieve diplomatike dështon.

1966 Shkurt

     Hoxha ndërmerr revolucionin kulturor dh ideologjik.

 Mars

"Letra e Hapur" e Partisë së Punës për popullin krijon pagesa të barabarta dhe strukturë pune për të gjithë punëtorët.

1967

Regjimi i Hoxhës udhëheq një fushatë të egër për asgjësimin e jetës fetare në Shqipëri; në fund të vitit mbi dyqind ndërtesa fetare u mbyllën ose u përdorën për qëllime të tjera.

1968 Gusht

     Shqipëria dënon invadimin i udhëhequr nga Sovjetikët në Çekosllovaki,

     më pas Shqipëria tërhiqet nga Pakti i Varshavës.

1976 Shtator

     Hoxha fillon të kritikojë regjimin e ri Kinez pas vdekjes së Maos.

 Dhjetor

      Shqipëria bëhet Republikë Popullore Socialiste.

1977

     Nëpunës të lartë ushtarakë janë spastruar pas zbulimit të "Komplotit Kinez".

1978 Korrik

     Kina ndërpret gjithë ndihmën ekonomike dhe ushtarake për Shqipërinë.

1980

     Hoxha zgjedh Ramiz Alinë si kryetar të ardhshëm partie, duke lënë mënjanë

     Shehun.

1981 Dhjetor

Shehu, pas një vërejtje nga Byroja Politike, vdes, ka shumë mundësi të jetë vrarë me urdhër të Hoxhës.

1982 Nëntor

     Alia bëhet kryetar i Presidiumit të Kuvendit Popullor.

1983

     Hoxha fillon të tërhiqet gradualisht; Alia fillon të administrojë Shqipërinë.

1985 Prill

     Hoxha vdes.

1986 Nëntor

Alia paraqitet si kryetar i padiskutueshëm i partisë dhe i shtetit në Kongresin e Nëntë të Partisë.

1987 Gusht

Greqia i jep fund gjendjes së luftës që ekzistonte prej Luftës së Dytë Botërore.

 Nëntor

     Shqipëria dhe Greqia firmosin një seri marrëveshjesh afatgjata.

1989 Shtator

Alia, i drejtohet Plenumit të Tetë të Komitetit Qendror dhe sinjalizon se ndryshime radikale në sistemin ekonomik janë të domosdoshme.

1990 Janar

Plenumi i Nëntë i Komitetit Qendror; demonstrata në Shkodër detyron autoritetet të shpallin gjendje të jashtëzakonshme.

 Prill

Alia deklaron gatishmëri të vendosen marrëdhënie diplomatike me Bashkimin Sovjetik dhe Shtetet e Bashkuara.

 Maj

     Sekretari i Përgjithshëm i Bashkimit Evropian viziton Shqipërinë.

 Maj

Regjimi bën të ditur dëshirën për anëtarësim në Konferencën e Mbrojtjes dhe Bashkëpunimit në Evropë. Kuvendi Popullor miraton ligje për liberalizimin e kodit penal, reforma në sistemin gjykues, heqjen e kufizimeve të lirisë së besimit fetar, dhe premtimin e të drejtës të udhëtimit jashtë shtetit.

 Korrik

     Të rinjtë demonstrojnë kundër regjimit në Tiranë, dhe 5,000

Qytetarë kërkojnë azil në ambasada të huaja; Plenumi i Komitetit Qendror bën   ndryshime të rëndësishme në udhëheqjen e partisë dhe të shtetit. Bashkimi Sovjetik dhe Shqipëria firmosin protokoll duke normalizuar marrëdhëniet.

 Gusht

     Qeveria heq dorë prej monopolit të saj në tregtinë e jashtme dhe hap Shqipërinë te tregu i huaj.

 Tetor

Tirana organizon Konferencën e Ministrive të Jashtme të Ballkanit, takimi i parë ndërkombëtar politik në Shqipëri që pas fundit të Luftës së Dytë Botërore. Ismail Kadare, shkrimtari më i njohur shqiptar dezerton për në Francë.

 Dhjetor

Studentët e universitetit demonstrojnë në rrugë dhe thërrasin që diktatura të mbarojë; Alia takohet me studentët; Plenumi i Trembëdhjetë i Komitetit qendror i Partisë së Punës autorizon një sistem multipartiak; Partia Demokratike Shqiptare, partia e parë opozitare krijohet; regjimi lejon pluralizmin politik; publikohet hartimi i kushtetutës; deri në fund të vitit, 5.000 refugjatë shqiptarë kaluan malet për në Greqi.

1991 Janar

Fillon të botohet gazeta e parë opozitare Rilindja Demokratike. Mijëra shqiptarë kërkojnë strehim në Greqi.

 Mars

Shqipëria dhe Shtetet e Bashkuara rivendosin marrëdhëniet diplomatike pas një ndërprerje tridhjetepesë vjeçare. Me mijëra shqiptarë përpiqen të fitojnë azil në Itali.

 Mars-Prill

     U zhvilluan zgjedhjet e para multipartiake që nga viti 1920; 98.9

Për qind të votuesve morën pjesë; Partia e Punës fiton mbi 67 për qind të votave për Kuvendin Popullor; Partia Demokratike fiton rreth 30 për qind.

 Prill

Kuvendi Popullor i dominuar nga komunistët rizgjedh Alinë për një mandat të ri presidencial. Ministria e Punëve të Brendshme u zëvendësua nga Ministria e Rendit Publik; Rojet Kufitare dhe Drejtoria e Administrimit të Burgjeve u zëvendësuan përkatësisht Ministria e Mbrojtjes dhe Ministria e Drejtësisë. Kuvendi Popullor miraton Ligj për Dispozitat Kryesore Kushtetuese për të siguruar të drejtat fondamentale njerëzore dhe ndarjen e pushtetit dhe shfuqizimin e kushtetutës së  vitit 1976. Kuvendi Popullor emëron një komision të hartojë një kushtetutë të re.

 Qershor

     Kryeministri Nano dhe kabineti i tij dhanë dorëheqje pas kërkesës së sindikatave tregtare për grevë të përgjithshme për të protestuar ndaj gjendjes ekonomike të rënduar dhe për vrasjen demonstratorëve opozitarë në Shkodër. Qeveria  e koalicionit drejtohet nga kryeministri Ylli Bufi; Kongresi i Dhjetë i Partisë së Punës mblidhet dhe riemërton partinë Partia Socialiste Shqiptare; Shqipëria pranohet si anëtar i plotë Këshillit Evropian; Sekretari i shtetit të SHBA , James A. Baker, viziton

Shqipërinë.

 Korrik

     Sigurimi, policia sekrete famëkeqe, u shfuqizua dhe u zëvendësua

     Shërbimi Informativ Sekret.

 Gusht

     Mbi 18,000 shqiptarë kaluan detin Adriatik të kërkojnë azil

     në Itali; shumë prej tyre i kthyen. Kuvendi Popullor miraton ligje në aktivitete ekonomike që jep të drejtën e pronësisë private, privatizimin e pronave shtetërore, investimet nga të huajt, dhe punësimin e punëtorëve privatë.

 Tetor

     Ambasada e Shteteve të Bashkuara hapet në Tiranë. Shqipëria anëtarësohet në Fondin Monetar Ndërkombëtar.

 Dhjetor

     Qeveria e Koalicionit shpërbëhet kur partitë e opozitare akuzojnë komunistët për bllokimin e reformave dhe Partia Demokratike tërhoqi ministrat e saj nga kabineti. Kryeministri Bufi jep dorëheqjen dhe Alia emëron Vilson Ahmetin si kryeministër. Alia cakton në Marsin të 1992 zgjedhjet e reja.

1992  Shkurt

Kuvendi Popullor ndalon OMONIA-n, partinë që prezanton minoritarët greko-shqiptarë, të nxjerrin kandidatë në zgjedhjet e planifikuara në Mars.

 Mars

     Partia Demokratike fiton bindshëm ndaj Partisë Socialiste në kohën kur ekonomia  ishte në rënie të lirë dhe kur mbizotëronte kaos shoqëror.

 Prill

     Sali Berisha, lideri i Partisë Demokratike, bëhet presidenti i parë i zgjedhur në mënyrë demokratike.

 Qershor

     Shqipëria firmos ’Deti i Zi’ pjesë bashkëpunimi ekonomi me dhjetë shtete të tjera, duke përfshirë gjashtë ish republika sovjetike.

 Korrik

     Partia Socialiste Socialist fiton ndjeshëm në zgjedhjet lokale.

 Shtator

Ish president Alia dhe tetëmbëdhjetë ish zyrtarë komunistë, përfshirë dhe  Nexhmije Hoxhën, u arrestuan dhe akuzuan për korrupsion dhe shkelje të tjera.

 Dhjetor

     Shqipëria anëtarësohet në Organizatën Konferencave Islamike.

1993  Mars

     Sekretari i Përgjithshëm NATO-s viziton Tiranën.

 Prill

     Shqipëria njeh Republikën e Maqedonisë.

 Shtator

Presidenti Berisha dhe presidenti Momir Bulatovic i Malit të Zi takohen në Tiranë të diskutojnë mënyra për përmirësimin e marrëdhënieve Shqipëri-Malazeze.

 Tetor

Greqia tërheq ambasadorin e saj për konsultime pas një seri incidentesh kufitare dhe për pretendime të shkeljeve të drejtave njerëzore në Shqipëri.